Popiol i Diament (Errautsak eta diamanteak)

Andrezj Wajda Poloniako zinemagilea mundu osoan nabarmendu zen Pokolenie (1955), Kanal (1956) eta Popiol i Diament (1958) trilogiari esker. Bertan II. Mundu Gerraren ondorioz Europaren erdialdeko herri horrek eta hango jendeak pairatutako gorabeherak jaso zituen. Azkenekoan inbaditzaile nazien aurkako gerran zuzenean parte hartu zuen soldadu baten pasadizoak kontatu zituen. Etsaia garaitu bazuten ere, Polonia bananduta geratu zen, nazionalistak alde batetik eta komunistak bestetik, azken horiek Moskuren agindupean. Bazirudienez komunistek bozketetan gehiengoa izanen zutela, nazionalistak ahalegindu ziren komunistak agintera irits zitezen eragozten. Soldadu gaztea, kide batekin batera, talde terrorista batean sartu zen eta Alderdi Komunistako buruetako bat hiltzeko agindua jaso zuen. Horrek sobietar agintariak ohartarazi zituen. Gertakizunak Europan gerraren azken eguna izan zen 1945eko maiatzaren 8an jazo ziren.

Wajda-k, zeinak Poloniako erresistentzian parte hartu baitzuen eta komunistekin desadostasunak izan baitzituen, oroitzapen biografiko ugari erakutsi zituen oportunismo politikoari buruzko satira honetan. Haren begiko zen Zbigniew Cybulski aktoreak protagonistaren papera egin zuen, James Dean-en tankera gogora ekarriz. Wajda-ren beraren “alter ego” argia izan zen, gerrak eta komunismoak hondatutako belaunaldi "galdu" horren adierazgarria.

Berezkoa duen estiloari jarraikiz, filmak eszenaratze hunkigarria eskaintzen du, arnasa erromantikoz eta indar dramatikoz josita. Zenbait momentu nabarmentzen dira: gauez zaldiaren eszena surrealista, buruz behera jarritako gurutzea edo suntsitutako elizatik sortzen den poesia. Poloniako gobernuak ez zuen nahi halako filma bertatik kanpo ikustea, baina Veneziako Jaialdiko emanaldian hain txalotua izan zen, non nazioarteko merkatuetako ateak ireki zitzaizkion. Horiek horrela ezinbesteko izenburu bilakatu zen eta 60 eta 70eko hamarkadetako Poloniako zinema berriaren sorrera suposatu zuen, Wajda haren ordezkari bihurtu zelarik.