Cinema eta Filosofia

Baina, egia esan, zinema filosofiarekin batera sortu zen praktikan. Denek dakitenez (edo jakin beharko lukete), Platonen asmakizuna izan zen. Zer da Leizearen Mitoa zine-areto bat baino gehiago, non irudi batzuk ematen ari baitira haren hondoan, argi-iturri bati esker eta, adi!, soinua erantsita?

Txantxak alde batera utzita, hilabete honetan zikloa hasiko dugu. Espero dugu ziklo horrek denboran irautea eta “Zinema eta Filosofia” izenburua izango du. Aurkezten dugun berritasuna bikoitza da: alde batetik, denboraldi bakoitzean gai bat landuko dugu (edo, hobeto esanda, idea bat, kontzeptu bat) , eta horren inguruan zenbat film proiektatuko dira, eta bestetik (ezin zitekeen bestela izan), emanaldiaren ondoren eztabaida bat irekiko da bertaratutakoekin, eta aukeratutako gaia sakontzen saiatuko gara. Azken finean, Filosofiak horixe nahi du, bizi gareneko mundua irizpide arrazionalen bidez ulertzea, eta, ahal bada, elkarrizketa erabiliz.

Filosofia eta Zinema… leku komuna da gizakia arrazional gisa ezaugarritzea, eta horixe esan du ia sutsukifilosofiak bere historian zehar. Baina gaur egun badakigu gizakia, izaki arrazionala baino gehiago, pasiozko izaki bat dela. Spinozak kategorikoki esan zuen: desira gizakiaren funtsa bera da. Eta gauza gutxik pizten dituzte hobeto grinak film on batek baino: beldurra , barrea, gupida, enpatia, beldurra, egonezina, desioa, mina, suspensea, larritasuna, tristura, poza…Zinema-aretoaren iluntasunean ezin da emoziorik esnatu. Laburblduz, ez dago konbinazio hoberik Zinema eta Filosofia, pasioa eta arrazoia baino (nahi eta batzuetan filosofia guztiz pasionala izango den eta zinema ariketa arrazionala izango den).

Zikloaren lehen edizio honetan, gizakiarentzako kontzeptu garrantzitsu eta eztabaidagarrienetako bati buruzko hausnarketa egitea erabaki dugu. Askatasuna. Eta hori argitzeko, hiru film aukeratu ditugu, ñabardura asko eta askotarikoak aurkezten dizkigutenak. Lehenik eta behin, Esta tierra es mia (1943), Jean Renor-en film bat, Mundu Gerran filmatua. Aztertzen ari garen gaia lehen planoan jartzen du, tropa alemaniarrek Europako herrialde anonimo bat inbaditu eta hango biztanleak beren askatasunak mugatzen hasten direnean. Denek ez dute berdin erreakzionatuko, eta Renoirrek argi hartuko du Charles Laughtonek maisutasunez interpretatzen duen jarrera bat. Ondoren, El show de truman (1998) izango dugu, non Peter Weir-ek, Jim Carrey magistal baten laguntzarekin, Askatasunaren ideia lehen planoan jartzen duen kontzientzia-hartze liluragarri (eta, aldi berean, ilun) batetik eramango gaitu. Amaitzeko , Sophie Scholl. Los últimos días (2005), Marc Rothemund-en film bat. Gazte alemaniar batzuen benetako borroka kontatzen du, 1943an naizen erregimena suntsitzeko ahaleginean.

Askatasuna, laburbilduz, termino hori modu alboratu, interesatu eta are bidegabean erabiltzen den aldian, ez dakigu ezjakintasunagatik edo gauza txarragoengatik erabiltzen den. Agian, Zinemak Askatasuna zer den hobeto ulertzen lagunduko digu, eta hala, ez da talde batzuen esku eroriko; izan ere, talde horiek, hitza betez, guztiok izan beharko genukeen askatasun hori deuseztatu besterik ez dute egin nahi. Ez ditzagun ahaztu Autschwizko presoek jasotzen zituzten hitzak: Arbeit macht frei. Lanak libre egiten du.